تحلیل شاخص‎های ارزیابی رقابتی بودن بازار برق ایران: مطالعه موردی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

تجربه کشورهایی که بازار برق را خصوصی‌سازی کرده‌اند، نشان داده است فرض رقابت ایجاد یک بازار برق رقابتی به‌صورت طبیعی و خودکار همیشه صادق نیست. یکی از مهم‎ترین نگرانی‎های تنظیم کنندگان بازار، افزایش و نوسانات قیمت مبادله‌شده‎ی برق است که ریشه در سوءاستفاده از قدرت بازار توسط بازیگران دارد. قدرت بازار عبارت است از توانایی یک فروشنده (یا عرضه کننده) یا جمعی از فروشندگان انرژی در افزایش قیمت برق به سطحی بالاتر از مقدار رقابتی آن برای مدتی قابل‌توجه، به‎طوری‎که سود بیشتری را برای بازیگر مذکور به همراه داشته باشد. به‎منظور شناسایی توانایی بازیگران و آگاهی از میزان قدرت بالقوه و یا بالفعل آن‎ها در بازار، شاخص‎هایی تعریف می‌شوند که به‌وسیله آن‎ها می‎توان پایش بازار برق را به‎صورت کارآمد‌تری به انجام رساند. هدف از این مقاله، تمرکز بر روی آن دسته از شاخص‎های قدرت بازار است که به ارزیابی میزان رقابتی بودن بازار می‌پردازد. تحلیل شاخص‎های فوق و رصد نمودن آن‎ها برای آزادسازی برق و هر چه رقابتی‎تر بودن آن ضروری است. در این شاخص‎ها فارغ از نوع جایگاه و رفتار هر یک از بازیگران بازار، به شکل و ساختار کلی پرداخته می‌شود. روش پژوهش کاربردی و بر حسب روش جمع‌آوری اطلاعات، توصیفی ـ تحلیلی و از نوع مطالعه‎ی موردی با هدف آزمون مدل است. ابزار گردآوری اطلاعات اسناد مصرف برق سال 1386 در نیروگاه‌های کشور است. نتایج پژوهش نشان داد، بازار برق ایران در برخی نقاط کشور و نیز در برخی از ساعات از مقادیر آستانه خود تجاوز کرده و این نشان‎دهنده‎ی‎ وجود بازار متمرکز و غیر رقابتی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Competitive Assessment Indexes in Electricity Market of Iran

نویسندگان [English]

  • Jafar Razmi
  • Seyed Farid Ghaderi
  • Amin Zokaei Ashtiani
چکیده [English]

The experience of countries that have liberalized their electricity markets has shown that the assumption that markets will naturally produce a competitive result is not always justified. The most important concern refers to the changes of demand and price which result in providers’ mistreatment. Market power is typically defined as the ability to profitably alter prices away from competitive levels. However, detecting and proving the existence of market power in electricity markets is not an easy task. Economists and regulators have yet to develop a generally accepted, standardized set of market power monitoring procedures. Rather there exists a range of tools, techniques and measures - some drawn from standard industrial organization theory, some especially developed for electricity markets - which are employed to varying degrees by the different market monitors and regulators throughout the world. An ideal index of market power is one that provides in a simple number a measure of the ability to exercise market power. The paper surveys the literature and publicly available information on market power indexes in electricity markets. After reviewing definitions, we examine the various methods of detecting market power that have been employed by academics and market monitors (The statistics of electricity demand and consumptions for the year 2007) and regulators. These techniques include structural, behavioral and functional indices. Finally suggestions have been highlighted to determine the best location for developing the powerhouse in order to solve the mentioned problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competitive assessment indexes
  • HHI
  • Location.
  • Power market
  • Restructure of electricity market
  • RSI