طراحی مدل‌ کسب‌وکار مبتنی بر آینده‌نگاری: ارائه و اعتبارسنجی یک مدل مفهومی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

2 گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

3 دانشیار، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

4 استادیار، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

10.22059/jibm.2024.367253.4691

چکیده

هدف: مدل کسب‌وکار مفهومی راهبردی است که چگونگی خلق‌کردن، ارائه‌دادن و به‌دست آوردن ارزش را نشان می‌دهد. اگرچه مدل‌های کسب‌وکار، هم‌زمان با تغییرات محیط تغییر می‌کنند، برای غلبه بر شتاب تغییرات به نوآوری، پیش‌دستی، تفکر اکتشافی و آینده‌گرایی نیاز دارند. نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار، مستلزم بینش طراحی است. آینده‌نگاری، فرایندی نظام‌مند و مشارکتی برای ساختن آینده است که از طریق مشورت، کسب آگاهی و چشم‌اندازسازی به آینده‌گرا کردن کسب‌وکار می‌پردازد. الگوهای طراحی مدل کسب‌وکار موجود، به محیط طراحی و آینده توجه اندکی دارند. چارچوب‌های آینده‌نگاری موجود نیز، به طراحی مدل کسب‌وکار توجه کافی ندارند. از این رو بررسی‌ها نیاز به ارائۀ مدلی جامع را نشان داد که برای در نظر گرفتن تحولات محیط، عدم قطعیت‌های موجود و وضعیت‌های آینده را در طراحی مدل‌های کسب‌وکار لحاظ کند. این پژوهش با هدف برطرف شدن شکاف در ادبیات موضوع و ارائه مدل مفهومی طراحی مدل کسب‌وکار مبتنی بر آینده‌نگاری انجام شد.
روش: پژوهش از نظر جهت‌گیری کاربردی، از نظر هدف اکتشافی و فلسفۀ آن پراگماتیسم است و صبغۀ ترکیبی و رویکرد استقرایی دارد. در بخش نظری با استفاده از روش مرور سیستماتیک، مطالعات پیشین و آثار علمی مرتبط با موضوع پژوهش بررسی، تحلیل و دسته‌بندی شد. سپس طی یک مطالعه مفهومی با استفاده از بینش‌های به‌دست‌آمده و ترکیب مدل‌های موجود، مدل مفهومی پیشنهادی طراحی شد. برای اعتبارسنجی مدل، از میان خبرگان آینده‌پژوهی و مدیریت کسب‌وکار که جامعۀ تجربی پژوهش بودند، ۱۲ نفر به‌روش قضاوتی برای نمونه انتخاب شد. در این مرحله، برای جمع‌آوری اطلاعات، از ابزار پرسش‌نامه استفاده شد. روایی محتوای پرسش‌نامه را خبرگان تأیید کردند و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ به میزان 768/0 تأیید شد. برای بررسی نرمال بودن داده‌ها، آزمون کلموگروف اسمیرنف به‌عمل آمد و بر اساس نتایج داده‌ها نرمال بود. سپس آزمون T تک نمونه‌ای برای تحلیل پاسخ‌ها انجام شد. سامان‌دهی مدارک و استنادها با استفاده از نرم‌افزار پژوهیار نسخۀ ۲ و محاسبه‌ها با استفاده از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس نسخۀ ۲۷ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در مطالعات گذشته، دسته‌ای از پژوهشگران به آینده‌پژوهی در طراحی مدل کسب‌وکار توجه ناچیزی کرده‌اند. معدودی از آن‌ها به برخی جنبه‌های آینده‌پژوهی توجه کرده‌اند، ضمن آنکه به پایداری و فضای طراحی مدل کسب‌وکار اهمیت بیشتری داده‌اند. دستۀ دیگری از پژوهشگران، برخی فنون آینده‌پژوهی را جعبۀ ‌ابزار دانسته و از آن استفاده کرده‌اند. تعداد اندکی نیز به آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری، به‌عنوان چارچوبی برای توسعۀ مدل کسب‌وکار نگریسته‌اند؛ اما چارچوب جامعی برای طراحی مدل کسب‌وکار مبتنی بر آینده‌نگاری ارائه نکرده‌اند. ضمن مطالعۀ مفهومی، فرایند طراحی مدل کسب‌وکار اوستروالدر و پیگنر و چارچوب آینده‌نگاری عمومی وروس، مدل‏‌های مناسبی برای ادغام و ارائه مدل مد نظر پژوهش تشخیص داده ‌شد. بر همین اساس، مدل مفهومی پیشنهادی برای طراحی مدل کسب‌وکار مبتنی بر آینده‌نگاری با ادغام دو مدل مذکور، طراحی و ارائه شد و به تأیید خبرگان رسید.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، ابتنای طراحی مدل کسب‌وکار بر آینده‌نگاری با در نظر گرفتن آینده‌های گوناگون، نگرش چندسطحی و پیگیری تحقق راهبردها، می‌تواند نقاط ضعف پژوهش‌های پیشین و الگوهای موجود را پوشش دهد و به آینده‌گرا شدن کسب‌وکارها کمک کند. پیشنهاد می‌شود طراحان مدل‌های کسب‌وکار، در فرایند طراحی، ضمن توجه به شناخت تحولات محیط و آینده‌های ممکن، برای تحقق مدل کسب‌وکار متناسب با آینده‌های بدیل، برنامه‌ریزی کنند. کاربست مدل پیشنهادی می‌تواند به این منظور کمک کند. پژوهشگران دیگر می‌توانند نتایج کاربرد مدل پیشنهادی را ارزیابی و تحلیل کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Foresight-based Business Model Design: Presentation and Validation of a Conceptual Model

نویسندگان [English]

  • Salman Hosseini Safa 1
  • Safar Fazli 2
  • Hakem Ghasemi 3
  • Ali Khaleghi 4
1 Ph.D. Candidate, Department of Futures Studies, Faculty of Social Science Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 Prof., Department of Futures Studies, Faculty of Social Science Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
3 Associate Prof., Department of Futures Studies, Faculty of Social Science Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
4 Assistant Prof., Department of Futures Studies, Faculty of Social Science Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Objective
A business model is a strategic concept that shows how to create, deliver, and obtain value. Although business models change along with environmental changes, they need innovation, anticipation, exploratory thinking, and momentum to overcome the acceleration of changes. Business model innovation requires design insight. Foresight is a systematic and collaborative process for building the future, which focuses on making businesses future-oriented through consultation, knowledge acquisition, and visioning. Existing business model design patterns pay little attention to the design space and the future. Moreover, existing foresight frameworks do not pay enough attention to business model design. Therefore, studies indicate the need to provide a comprehensive model to consider the changes in the environment, existing uncertainties, and future situations in business model design. This research was carried out with the aim of solving the gap in the literature and presenting a conceptual model of business model design based on foresight.
 
Methodology
This research was both practical and exploratory in its purpose, rooted in pragmatism, and followed a mixed-methods (qualitative and quantitative) approach with an inductive reasoning framework. In the theoretical stage, using the systematic review method, the literature and scientific works related to the subject of the research were reviewed, analyzed, and categorized. Then, through a conceptual study, using the obtained insights and combining the existing models, the proposed conceptual model was designed. To validate the model, 12 people were selected as a sample from among the experts in futures studies and business management, who were the target community of the research. At this stage, a questionnaire was used to collect information. The validity of the questionnaire was approved by experts, and its reliability was confirmed by calculating the Cronbach's alpha coefficient of 0.768. To check the normality of the data, the Kolmogorov-Smirnov test was performed, and based on the results, the data were normal. Then, a one-sample t-test was used to analyze the answers. The organization of documents and citations was done using Pazhuhyar software (version 2), and the calculations were done using SPSS software (version 27).
 
Findings
The results showed that in past studies, a group of researchers gave little attention to futures studies in business model design. A few of them focused on some aspects of future research, while giving more importance to sustainability and the business model design space. Another group of researchers used some futures studies techniques as a toolbox. A few examined future research and foresight as a framework for business model development, but they did not provide a comprehensive framework for business model design based on foresight. Along with the conceptual study, Osterwalder and Pigneur's business model design process and Voros's general foresight framework were identified as suitable models for integrating and presenting the desired conceptual model. Based on this, the proposed conceptual model for designing a business model based on foresight, by integrating the two mentioned models, was designed, presented, and approved by the experts.
 
Conclusion
Based on the findings of the research, designing business models based on foresight can cover the weaknesses of previous research and existing models by considering various futures, adopting a multi-level approach, and pursuing the realization of strategies, thus helping businesses become future-oriented. It is suggested that business model designers, in the design process, pay attention to the knowledge of environmental changes and possible futures and plan for the transformation of the business model according to alternative futures. The application of the proposed model can help achieve this purpose. Also, the results of the application of the proposed model can be evaluated and analyzed by other researchers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Business model design
  • Foresight
  • Conceptual model

مراجع

رعدی، کاوه (1392). طراحی مدل کسب‌و‌کار شبکه‌های مجازی کسب‌و‌کار (مطالعه تطبیقی Yammer, Facebook, Linkedin). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. تهران.
زیودار، مهدی (1400). کارآفرینی و آینده‌نگاری: مروری بر برخی پژوهش‌های مفهومی. سیاست‌نامه علم و فناوری، 11(1)، 69-81.
ساروی، ساناز (1399). نوآوری در مدل کسب‌وکار با بهره‌گیری از فرصت‌های کارآفرینانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان مازندران. ساری.
سعدی، وحید (1391). طراحی مدل کسب‌وکار الکترونیکی در حوزه خدمات متوفیان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. تهران.
صفری، فرزانه (1396). طراحی مدل کسب‌وکار مناسب برای کسب‌وکارهای فعال در حوزه هنرهای تجسمی (عکاسی و گرافیک). پایان‌‏نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر اصفهان. اصفهان.
عاشوری‌زاده، شایقه (1390). طراحی مدل کسب‌وکار الکترونیک خدمات دارویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. تهران.
غلامی، ناصر (1396). طراحی مدل کسب‌‎وکارهای ورزشی با رویکرد کارآفرینانه. رساله دکتری. دانشگاه خوارزمی. کرج.
فتحی، مهدی (1399). ارائه بوم مدل کسب‌وکار براساس مدل اوستروالدر (مورد مطالعه: فروشگاه‌های زنجیره‌ای کفش تبریزی). پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. مؤسسه آموزش عالی راه دانش. بابل.
محمدیان، مصطفی (1399). طراحی مدل کسب‌‎وکار تعاونی‌‌های گردشگری ورزشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه گیلان. رشت.
مقدم، مهدی (1397). بررسی تأثیر نوآوری مدل کسب‌‌وکار بر عملکرد شرکت‌های IT (مورد مطالعه: شرکت رایانه خدمات امید). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ‌ایوان‌کی. ایوان‌کی.
مهاجری، حسین (1400). طراحی مدل توسعه کسب‌‎وکار نانودارو با رویکرد تاب‌آوری (مورد مطالعه: قطره آهن فریکودن). پایان‌‏نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و صنعت ایران. تهران.
میرزایی، مریم (۱۳۹۵). طراحی الگوی ره‌نگاری مدل‏های آینده کسب‌وکار صنعت نرم‌افزار ایران در سناریو‌های مختلف‏. دکتری تخصصی، دانشگاه تهران. تهران.
یزدانی، معصومه (1398). طراحی مدل کسب‌‎وکار شرکت گاز استان خراسان شمالی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بجنورد. بجنورد.
 
References
Abe, H., Ashiki, T., Suzuki, A., Jinno, F. & Sakuma, H. (2009). Integrating business modeling and roadmapping methods–The Innovation Support Technology (IST) approach. Technological Forecasting and Social Change, 76(1), 80-90.‏
Afuah, A. & Tucci, C. L. (2003). Internet business models and strategies: Text and cases (Vol. 2, p. 384). McGraw-Hill: New York.
Ahmetoglu, S., Che Cob, Z. & Ali, N. A. (2023). Internet of Things Adoption in the Manufacturing Sector: A Conceptual Model from a Multi-Theoretical Perspective. Applied Sciences, 13(6), 3856.‏ https://doi.org/10.3390/app13063856.
Alsan, A. & Oner, M. A. (2003). An integrated view of foresight: integrated foresight management model. Foresight, 5(2), 33-45.‏ https://doi.org/10.1108/14636680310476258.
Alt, R. & Zimmermann, H. D. (2001). Preface: introduction to special section–business models. Electronic markets, 11(1), 3-9.‏
Amit, R. & Zott, C. (2010). Business model innovation: Creating value in times of change. IESE Business school, 53(3), 40-49.‏ https://ssrn.com/abstract=1701660
Antikainen, M. & Valkokari, K. (2016). A framework for sustainable circular business model innovation. Technology Innovation Management Review, 6(7), 5-12.
Ashurizadeh, Sh. (2010). Designing an electronic business model for pharmaceutical services. Master's thesis. University of Tehran. Tehran. (in Persian)
Bouwman, H., De Reuver, M., Heikkilä, M. & Fielt, E. (2020). Business model tooling: where research and practice meet. Electronic Markets, 30(3), 413-419.‏ https://link.springer.com/article/10.1007/s12525-020-00424-5#bib1.
Bouwman, H., de Vos, H. & Haaker, T. (Eds.). (2008). Mobile service innovation and business models. Springer Science & Business Media: Berlin. https://www.springer.com/gp/book/9783540792376
Chesbrough, H. & Rosenbloom, R. S. (2002). The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from Xerox Corporation's technology spin - off companies. Industrial and corporate change, 11(3), 529-555.‏
Christensen, C. M., Bartman, T. & Bever, D. V. (2016). The hard truth about business model innovation. MITSloan Management Review, 58(1), 30-40.
Clark, C. M. & Kenaley, B. L. D. (2011). Faculty empowerment of students to foster civility in nursing education: A merging of two conceptual models. Nursing outlook, 59(3), 158-165.‏ issn 0029-6554. https://doi.org/10.1016/j.outlook.2010.12.005.
Conway, M. (2016). Foresight infused strategy development: a how-to guide for using foresight in practice. Thinking Futures: Melbourne.
Daas, D., Hurkmans, T., Overbeek, S. & Bouwman, H. (2013). Developing a decision support system for business model design. Electronic Markets, 23, 251-265.‏
De Reuver, M., Skournetou, D. & Lohan, E. S. (2013). Impact of Galileo commercial service on location-based service providers: business model analysis and policy implications. Journal of Location Based Services, 7(2), 67-78.‏
Drucker, P. F. (1993). The five most important questions you will ever ask about your nonprofit organization. Wiley: San Francisco. https://books.google.com/books?id=2w0paqaamaaj.
Drucker, P. F., Hesselbein, F. & Kuhl, J. S. (2015). Peter Drucker's five most important questions: Enduring wisdom for today's leaders. John Wiley & Sons: New Jersey.
Elsbach, K. D. & van Knippenberg, D. (2020). Creating high - impact literature reviews: An argument for ‘integrative reviews’. Journal of Management Studies, 57(6), 1277-1289. https://doi.org/10.1111/ joms.12581.
Eppler, M. J. & Hoffmann, F. (2012). Does method matter? An experiment on collaborative business model idea generation in teams. Innovation, 14(3), 388-403.‏
Faber, E., Ballon, P., Bouwman, H., Haaker, T., Rietkerk, O. & Steen, M. (2003, June). Designing business models for mobile ICT services. In Workshop on concepts, metrics & visualization, at the 16th Bled electronic commerce conference etransformation, Bled, Slovenia.‏
Fathi, M. (2019). Presentation of the business model canvas based on the Osterwalder model (case study: Tabrizi chain shoe stores). Master's thesis. Rah-e-Danesh Institute of Higher Education. Babol. (in Persian)
Fikirkoca, A. & Saritas, O. (2012). Foresight for science parks: the case of Ankara University. Technology Analysis & Strategic Management, 24(10), 1071-1085.‏ https://doi.org/10.1080/09537325.2012.723688.
Gambardella, A. & McGahan, A. M. (2010). Business-model innovation: General purpose technologies and their implications for industry structure. Long range planning, 43(2-3), 262-271.‏
Gholami, N. (2016). Designing a sports business model with an entrepreneurial approach. Ph.D. Thesis. Kharazmi University. Karaj. (in Persian)
Gilson, L. L. & Goldberg, C. B. (2015). Editors’ comment: so, what is a conceptual paper? Group & Organization Management, 40(2), 127-130.‏ https://doi.org/10.1177/1059601115576425
Gnatzy, T. & Moser, R. (2012). Scenario development for an evolving health insurance industry in rural India: INPUT for business model innovation. Technological Forecasting and Social Change, 79(4), 688-699.‏
Hamel, G. (1999). Bringing silicon valley inside. Harvard business review, 77(5), 70-84.‏
Hayward, P., Voros, J. & Morrow, R. (2012). Foresight education in Australia—Time for a hybrid model? Futures, 44(2), 181-188.‏
Hedman, J. & Kalling, T. (2003). The business model concept: theoretical underpinnings and empirical illustrations. European journal of information systems, 12(1), 49-59.‏
Heger, T. & Rohrbeck, R. (2012). Strategic foresight for collaborative exploration of new business fields. Technological Forecasting and Social Change, 79(5), 819-831.‏ https://doi.org/10.1016/j.techfore.2011.11.003.
Hinse, A. & Bishop, P. (2015). Thinking about the future: guidelines for strategic foresight. Social Technologies: Washington, DC.
Horton, A. (1999). A simple guide to successful foresight. Foresight, 1(1), 5-9.‏ https://doi.org/10.1108/14636689910802052.
Hulland, J. & Houston, M. B. (2020). Why systematic review papers and meta-analyses matter: An introduction to the special issue on generalizations in marketing. Journal of the Academy of Marketing Science, 48: 351-359.‏ https://doi.org/10.1007/s11747-020-00721-7.
Ilyas, M., Ud din, A., Haleem, M. & Ahmad, I. (2023). Digital entrepreneurial acceptance: an examination of technology acceptance model and do-it-yourself behavior. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 12(1), 15.‏ https://doi.org/10.1186/s13731-023-00268-1.
Jaakkola, E. (2020). Designing conceptual articles: four approaches. AMS review, 10(1-2), 18-26.‏ https://doi.org/10.1007/s13162-020-00161-0.
Joyce, A. (2017). Co-creation and design thinking to envision more sustainable business models: A foresight design approach for organizational sustainability of SME manufacturers. In Managing Complexity: Proceedings of the 8th World Conference on Mass Customization, Personalization, and Co-Creation (MCPC 2015), Montreal, Canada, October 20th-22th, 2015 (pp. 173-193). Springer International Publishing.‏
Khajavi, S. H. (2021). Additive manufacturing in the clothing industry: Towards sustainable new business models. Applied sciences, 11(19), 8994.‏
Linder, J. & Cantrell, S. (2000). Carved in water: Changing business models fluidly. Accenture Institute for Strategic Change Research Report, 12, 1-13.‏
Lindgren, P. & Rasmussen, O. H. (2013). The business model cube. Journal of Multi Business Model Innovation and Technology, 1(3), 135-182.‏
Lüdeke-Freund, F. (2009). Business model concepts in corporate sustainability contexts: From rhetoric to a generic template for'business models for sustainability. Centre for Sustainability Management (CSM), Leuphana Universität: Lüneburg.‏
Luhti, T. (2020). Factors of inertia in technology-triggered business model transformation process. University of Jyväskylä dissertations: Jyväskylä.
Magretta, J. (2002). Why business models matter.‏ Harvard Business Review Spotlight: Practical Strategy, (May 2002): R0205F.
Mahadevan, B. (2000). Business models for Internet-based e-commerce: An anatomy. California management review, 42(4), 55-69.‏
Martin, B. R. (1995). Foresight in science and technology. Technology analysis & strategic management, 7(2), 139-168.
‏Martin, B. R. (2001). Technology Foresight in a Rapidly Globalizing Economy. Science and technology Policy research. University of Sussex: Sussex.
Martin-Ordas, G., Atance, C. M. & Louw, A. (2012). The role of episodic and semantic memory in episodic foresight. Learning and Motivation, 43(4), 209-219.‏
Massa, L. & Tucci, C. L. (2013). Business model innovation. The Oxford Handbook of Innovation Management, 20(18), 420-441.‏ https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199694945.013.002.
Mayer, K. J. & Sparrowe, R. T. (2013). Integrating theories in AMJ articles. Academy of Management Journal, 56(4), 917-922.‏ doi:10.5465/amj.2013.4004.
Meugge, S. (2012). Business Model Discovery by Technology Entrepreneurs. Technology Innovation Management Review, 2(4), 5-16.
Miles, I. & Keenan, M. (2003). Organizing a Technology Foresight Exercise. Technology Foresight for Organizers, 8-12 December, Ankara, Turkey.
Mirzaei, M. (2016). Designing a Roadmapping model for future business models of Iran's software industry in different scenarios. PhD thesis, University of Tehran. Tehran.
(in Persian)
Moghadam, M. (2017). Investigating the impact of business model innovation on the performance of IT companies (case study: Rayaneh Khadamat-e Omid Company). Master's thesis. Ivankey University. IvanKey. (in Persian)
Mohajeri, H. (2020). Designing a nanomedicine business development model with a resilience approach (case study:Ghatreh Ahan-e Ferikoden). Master's thesis. Iran University of Science and Technology. Tehran. (in Persian)
Mohammadian, M. (2019). Designing the business model of sports tourism cooperatives. Master's thesis. Gilan University. Rasht. (in Persian)
Nielsen, C. & Lund, M. (2014). Business Model Design. Bookboon: London. ISBN: 978-87-403-0639-2.
Osterwalder, A. (2004). The business model ontology a proposition in a design science approach .Doctoral dissertation, Université de Lausanne: Lausanne.‏
Osterwalder, A. & Pigneur, Y. (2010). Business model generation: a handbook for visionaries, game changers, and challengers. john wiley & sons: New Jersey.
Osterwalder, A., Pigneur, Y. & Tucci, C. L. (2005). Clarifying business models: Origins, present, and future of the concept. Communications of the association for Information Systems, 16(1), 1.‏
Pagani, M. (2009). Roadmapping 3G mobile TV: Strategic thinking and scenario planning through repeated cross-impact handling. Technological Forecasting and Social Change, 76(3), 382-395.‏
Palmatier, R. W., Houston, M. B. & Hulland, J. (2018). Review articles: purpose, process, and structure. Journal of the Academy of Marketing Science, 46, 1-5.‏ https://doi.org/10.1007/s11747-017-0563-4.
Pateli, A. G. & Giaglis, G. M. (2004). A research framework for analysing eBusiness models. European journal of information systems, 13(4), 302-314.‏
Paul, J. & Criado, A. R. (2020). The art of writing literature review: What do we know and what do we need to know? International business review, 29(4), 101717.‏ https://doi.org/10.1016/j.ibusr ev.2020.101717.
Paul, J., Lim, W. M., O’Cass, A., Hao, A. W. & Bresciani, S. (2021). Scientific procedures and rationales for systematic literature reviews (SPAR-4-SLR). International Journal of Consumer Studies, 45(4), 1-16.‏ https://doi.org/ 45. 10.1111/ijcs.12695.
Petersen, D. (2014). Ghost Grizzlies: Does the Great Bear Still Haunt Colorado? Booktango: Bloomington.
Radi, K. (2012). Business model design of business virtual networks (comparative study of Yammer, Facebook, Linkedin). Master's thesis. University of Tehran. Tehran. (in Persian)
Rappa, M. (2001). Business models on the web: Managing the digital enterprise. North Carolina State University: Raleigh.
Rappa, M. A. (2004). The utility business model and the future of computing services. IBM systems journal, 43(1), 32-42.‏
Redstrom, J. (2017). Making design theory. MIT Press: Massachusetts.
Reger, G. (2001). Technology foresight in companies: from an indicator to a network and process perspective. Technology Analysis & Strategic Management, 13(4), 533-553.
Saadi, V. (2013). Designing an electronic business model in the field of services for the deceased. Master's thesis. University of Tehran. Tehran. (in Persian)
Safari, F. (2016). Designing a suitable business model for businesses active in the field of visual arts (photography and graphics). Master's thesis. Isfahan University of art. Esfahan.
(in Persian)
Saravi, S. (2019). Innovation in the business model by taking advantage of entrepreneurial opportunities. Master's thesis. Payame Noor University of Mazandaran Province. Sari.
(in Persian)
Saritas, O. (2006). Systems thinking for foresight .Doctoral dissertation. The University of Manchester.‏ Manchester.
Saritas, O. & Aylen, J. (2010). Using scenarios for roadmapping: The case of clean production. Technological forecasting and social change, 77(7), 1061-1075.‏
Saritas, O., Burmaoglu, S. & Ozdemir, D. (2022). The evolution of Foresight: What evidence is there in scientific publications? Futures, 137(102916). ISSN: 0016-3287. https://doi.org/10.1016/j.futures.2022.102916.
Savič, N., Ograjenšek, I. & Rejc Buhovac, A. (2016). The drivers of success in business model transformation. Economic and Business Review, 18(1), 103-24. https://doi.org/10.15458/85451.14.
Schiuma, G. (2017). The business model prism: Managing and innovating business models of arts and cultural organisations. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 3(3), 1-13.‏
Slaughter, R. A. (1990). The foresight principle. Futures, 22(8), 801-819.‏
Snihur, Y. & Eisenhardt, K. M. (2022). Looking forward, looking back: strategic organization and the business model concept. Strategic Organization, 20(4), 757–770. https://doi.org/10.1177/14761270221122442.
Snyder, H. (2019). Literature review as a research methodology: An overview and guidelines. Journal of business research, 104, 333-339.‏ https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.07.039.
Spaniol, M., Bidmon, C. M., Holm, A. B. & Rohrbeck, R. (2019). Five strategic foresight tools to enhance business model innovation teaching. Journal of Business Models, 7(3), 77-88.‏ https://doi.org/10.5278/ojs.jbm.v7i3.2637.
Stähler, P. (2002). Geschäftsmodelle in der digitalen Ökonomie: Merkmale, Strategien und Auswirkungen. (Vol. 7) Reihe: Electronic Commerce. Amazon: Washington.‏
Stampfl, G. & Prügl, R. (2011, August). Business models in context: conceptualizing the environment of business models. In Academy of Management Annual Meeting August 2011. At: San Antonio, USA (pp. 13-17).‏
Teece, D. J. (2010). Business models, business strategy and innovation. Long range planning, 43(2-3), 172-194.‏
Toro-Jarrín, M. A., Ponce-Jaramillo, I. E. & Güemes-Castorena, D. (2016). Methodology for the of building process integration of Business Model Canvas and Technological Roadmap. Technological Forecasting and Social Change, 110, 213-225.‏
Voros, J. (2003). A generic foresight process framework. Foresight, 5(3), 10-21. https://doi.org/10.1108/14636680310698379.
Webster, A. (2005). Social science and a post-genomic future: alternative readings of genomic agency. New Genetics and Society, 24(2), 227-238.‏
Wesseling, J. H., Bidmon, C. & Bohnsack, R. (2020). Business model design spaces in socio-technical transitions: The case of electric driving in the Netherlands. Technological Forecasting and Social Change, 154, 119950.‏
Wirtz, B.W. (2016). Business Model Management: Design Process Instruments, 2nd edition. German University of Administrative Science: Speyer. ISBN 978-3-00-052115-7.
Yazdani, M. (2018). Designing the business model of North Khorasan Gas Company. Master's thesis. Bojnord University. Bojnord. (in Persian)
Zivdar, M. (2021). Entrepreneurship and Foresight: A Review of Certain Conceptual Studies. Journal Of Science And Technology Policy Lettersis, 11(1 (34)), 69-81. (in Persian)
Zott, C., Amit, R. & Massa, L. (2011). The business model: recent developments and future research. Journal of management, 37(4), 1019-1042.‏
مدیریت بازرگانی
دوره 17، شماره 1
1404
صفحه 96-128

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار